اول تولیدکنندگان و به کار گیریکنندگان بهترین قالیشویی در مشهد گلیمهای معمولی و سوماکها عشایر بودهاند که قرنها بعداز بافت گلیمهای بی آلایش و حس نیاز به زیراندازی قطورخیس و بدون نقصخیس از گلیم، سوماک به وجود آمد. لذا دانشمندان بر این عقیدهاند که سوماک را با اعتنا به مختصات بافت، تنوع مواد اول و بدون نقصخیس شدن نقشها و بقیه خصوصیتها میاقتدار رینگی واسطی دربین گلیم و قالی در تاریخ فرشبافی و در مسیر تکاملی بافت گلیم تا قالی دانست. «ورنی» که در استانهای اردبیل و آذربایجان شرقی بافته میگردد، شیرکی پیچ که بافت آن در استان کرمان شکل میپذیرد، «رندی» که در استانهای عجم و خوزستان بافته میگردد و... درین تیم قرار دارا هستند.
سوماکها را به سه تیم میاقتدار تقسیم کرد:
۱. دسته اولیه دربرگیرنده سوماکهای بافت عشایر آذربایجان شرقی و اردبیل در کشورایران که به اسم ورنی خوانده میگردد، متن این ورنیها در اصلً با نقوش ریز و معمولی گردیدهی حیوان ها کنار نقش مایهی بی آلایشی هندسی پوشیده گردیده است.
۲. دسته دوم را سوماکهای بافت جمهوری آذربایجان دربرگیرنده می شود. این بافتهها معمولاً با نقوش درشت حیوانها پوشیده شدهاست این نقوش برخلاف حیوانها معمولی و انتزاعی ورنیهای جمهوری اسلامی ایران جزئییات بیشتر و بی نقصتری از حیوانها را نماد میدهد.
۳. تیم سوم را سوماکهای بافت ترکیه تشکیل می دهد. سطح این سوماکها کاملاً با نقوش هندسی، پوشیده گردیده و حیوانها بهتدریج در آن به عمل رفته میباشد.
گلیمهای یکرو البته غیرسوماک
در بافت این نوع گلیمها از طریق و تکنیکهای بافت گلیم معمولی (پودگذاری)، بافت گلیم سوماک (پود پیچی) و حتیدر مواقعی در زمینهی برخی از آنان از نحوهی بافت قالی (گره بدون نقص) به کار گیری میگردد.
گلیمهای گل پر رنگی ایلام، گچمه در استان کهگیلویه و بویراحمد، شورکی که در استان خراسان و نزدیک به ۵۰ کیلومتری شهر مشهد بافته میگردد، گلیم رضاآباد خارتوران که حدود ۳۲۰ کیلومتری شاهرود بافته می گردد، گلیم سفره کردی خراسان و ... دراین تیمبندی قرار میگیرد.
اول تولیدکنندگان و به کار گیریکنندگان بهترین قالیشویی در مشهد گلیمهای معمولی و سوماکها عشایر بودهاند که قرنها بعداز بافت گلیمهای بی آلایش و حس نیاز به زیراندازی قطورخیس و بدون نقصخیس از گلیم، سوماک به وجود آمد. لذا دانشمندان بر این عقیدهاند که سوماک را با اعتنا به مختصات بافت، تنوع مواد اول و بدون نقصخیس شدن نقشها و بقیه خصوصیتها میاقتدار رینگی واسطی دربین گلیم و قالی در تاریخ فرشبافی و در مسیر تکاملی بافت گلیم تا قالی دانست. «ورنی» که در استانهای اردبیل و آذربایجان شرقی بافته میگردد، شیرکی پیچ که بافت آن در استان کرمان شکل میپذیرد، «رندی» که در استانهای عجم و خوزستان بافته میگردد و... درین تیم قرار دارا هستند.
سوماکها را به سه تیم میاقتدار تقسیم کرد:
۱. دسته اولیه دربرگیرنده سوماکهای بافت عشایر آذربایجان شرقی و اردبیل در کشورایران که به اسم ورنی خوانده میگردد، متن این ورنیها در اصلً با نقوش ریز و معمولی گردیدهی حیوان ها کنار نقش مایهی بی آلایشی هندسی پوشیده گردیده است.
۲. دسته دوم را سوماکهای بافت جمهوری آذربایجان دربرگیرنده می شود. این بافتهها معمولاً با نقوش درشت حیوانها پوشیده شدهاست این نقوش برخلاف حیوانها معمولی و انتزاعی ورنیهای جمهوری اسلامی ایران جزئییات بیشتر و بی نقصتری از حیوانها را نماد میدهد.
۳. تیم سوم را سوماکهای بافت ترکیه تشکیل می دهد. سطح این سوماکها کاملاً با نقوش هندسی، پوشیده گردیده و حیوانها بهتدریج در آن به عمل رفته میباشد.
گلیمهای یکرو البته غیرسوماک
در بافت این نوع گلیمها از طریق و تکنیکهای بافت گلیم معمولی (پودگذاری)، بافت گلیم سوماک (پود پیچی) و حتیدر مواقعی در زمینهی برخی از آنان از نحوهی بافت قالی (گره بدون نقص) به کار گیری میگردد.
گلیمهای گل پر رنگی ایلام، گچمه در استان کهگیلویه و بویراحمد، شورکی که در استان خراسان و نزدیک به ۵۰ کیلومتری شهر مشهد بافته میگردد، گلیم رضاآباد خارتوران که حدود ۳۲۰ کیلومتری شاهرود بافته می گردد، گلیم سفره کردی خراسان و ... دراین تیمبندی قرار میگیرد.